lemon of Finland

Ποιος έχει προσφέρει τη σοφία του ανέμου,

και του αέρα δάνεισε μια γλώσσα τόσο ανάλαφρη,

Την έτοιμη λαλιά στα δέντρα της αυλής,

και στα μικρά πουλιά την τρυφερή συντροφιά;

Ο φαλακρός οδηγός με την καστανή χαίτη που ακούει Queen, οδηγεί νευρικά. Ευτυχώς που τα λεωφορεία στη Φινλανδία έχουν ένα σωρό χειρολαβές και στηρίγματα κι έτσι κατορθώνω να σφηνώσω το σώμα μου κατά τέτοιο τρόπο ώστε όχι μόνο να μην κινδυνεύω να εκσφενδονιστώ με το παραμικρό φρενάρισμα δίπλα του, αλλά να κρατήσω και τις πρώτες σημειώσεις από το ταξίδι. Προσπαθώ να συγκεντρωθώ στις κόκκινες προτάσεις του μπλοκ μου αλλά η διαδρομή προς τον προορισμό μας (που είναι μια λίμνη και ένα μουσείο μοντέρνας τέχνης) είναι γεμάτη λίμνες που μου κλέβουν τη ματιά.  

Μερικές μέρες αργότερα στην Αθήνα, βάζω να ακούσω ένα διπλό άλμπουμ των Leningrad Cowboys που πήρα από ένα UFF με μεταχειρισμένα αντικείμενα, γεμίζω άλλη μια κούπα τσάι και ξεκινώ να συνδέω – όσο αυτό είναι εφικτό - κάποιες από τις αποσπασματικές καταγραφές του σχεδόν αρκτικού μου ταξιδιού στη Φινλανδία. 

Το κτίριο (πολυκατοικία δεν τη λες) που μας στεγάζει είναι χτισμένο στις αρχές του προ-προηγούμενου αιώνα και βρίσκεται στο πιο κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας. Σ’ αυτό έζησε το φθινόπωρο του 1829 ο Johan Ludvig Runeberg. Ο εθνικός ποιητής της Φινλανδίας, ο οποίος πέρα από τους στίχους του εθνικού ύμνου που φέρει και το όνομά του (Project Runeberg) συνέθεσε και τους στίχους που παραθέτω παραπάνω (σε δική μου μετάφραση).

ο εθνικος ποιητής έπειτα από την red nose day

Σχεδόν γοτθικό το ύφος του επιβλητικού κτιρίου οι όροφοι του οποίου έχουν μοιραστεί πλέον σε μικρά διαμερίσματα, έχει δαιδαλώδη καταφύγια στα υπόγεια του και εσωτερικές αυλές τις οποίες εξερευνώ 

και φωτογραφίζω όσο στέκομαι σε αυτές συντροφεύοντας που και που κανένα τσιγάρο (απαγορεύεται από τον κανονισμό το κάπνισμα εντός αυτού). 

Πρέπει να είναι η κεντρική θέση του κτίσματος που δικαιολογεί το ενοίκιό των 2400 ευρώ ανά  μήνα γιατί τα τετραγωνικά του πολλά δεν τα λες, εικάζω. Αλλά πέφτω έξω. (Και) το κόστος κατοικίας εδώ είναι πανύψηλο μας ενημερώνει ο οικοδεσπότης, τουλάχιστον για όποιον δεν νέμεται τον Φινλανδικό μισθό που ενίοτε προσεγγίζει το ετήσιο εισόδημα πολλών από εμάς.

- Μόνο η βενζίνη είναι φθηνότερη εδώ, παρατηρεί ο Ν, και οι δίσκοι συμπληρώνω εγώ παρατηρώντας τις αντίστοιχες με τις εν Ελλάδι τιμολογήσεις των βινυλίων.  

Το κόστος διαβίωσης στη χώρα είναι υψηλότατο αλλά αυτό δεν φαίνεται να πτοεί τα πορτοφόλια των Φινλανδών. Τουλάχιστον όσων παρατηρείς με την πρώτη, την τουριστική, ματιά να κατακλύζουν τα άπειρα εστιατόρια της πόλης, τα πολυκαταστήματα και τα μαγαζιά με το αναλώσιμο design.

Αν παρατηρήσεις λίγο βαθύτερα όμως στο αστικό κάδρο, σε δεύτερο πλάνο, θα προσέξεις και θα φωτογραφήσεις τους ήρωες που έχεις αγαπήσει από τις ποιητικότατες ταινίες του Ακι Καουρισμάκι. Και ίσως παραδίπλα – σπάνιο αλλά όχι ανύπαρκτο σενάριο, το υπογράφω – να ποζάρει και κάποιος ζητιάνος.

Και αυτές οι κατηγορίες ανθρώπων είναι που ταιριάζουν απόλυτα στην εικόνα που είχα στο νου μου για τη χώρα αλλά και με τον καιρό που συναντήσαμε. 

Δεν αναφέρομαι μονάχα στο ψύχος, αλλά κυρίως στη σπανιότητα του φυσικού φωτός.

ντάλα μεσημέρι στο Ελσίνκι

Με τον ήλιο – ο οποίος ανατέλλει στις 8 το πρωί, φτάνει το ζενίθ της πορείας του κάπου στον μακρινό ορίζοντα, και δύει λίγο μετά τις 2:30 το μεσημέρι - να κρύβεται πίσω από παχιά στρώματα μελανών νεφών, θεωρώ απολύτως φυσιολογική τη φαινομενικά τουλάχιστον μουντή διάθεση ακόμα και του πιο καλοσυνάτου, φιλικότατου, σκληρά εργαζόμενου Φινλανδού.

Η πόλη φαίνεται αλλά μάλλον δεν είναι χαμηλοχτισμένη, απλώνεται σε μεγάλη έκταση, και έχει μια μυρωδιά σοβιετικής αισθητικής. 

Και οι δρόμοι της σχεδόν πάντα έρημοι.

Η αρχική μου εντύπωση πως τη μοναξιά δεν είναι δύσκολο να την κατακτήσεις στο Ελσίνκι δεν διαψεύστηκε. Οι πιο φωνακλάδικες παρέες - και πάλι ολιγομελείς -  που θα συναντήσεις είναι εκείνες των τουριστών, των μεθυσμένων και των πιτσιρικιών που περιφέρονται καθημερινά σε σχολικές εκδρομές.

Είναι εντυπωσιακό επίσης πως όπου και να κοιτάξεις εκτελούνται έργα αποκατάστασης, ανάπλασης, καλλωπισμού, επισκευής, φωτισμού, υδροδότησης, φυσικού αερίου, πεζοδρόμησης.

Στους δρόμους κάθε επιγραφή και κάθε οδηγία είναι γραμμένα σε δύο γλώσσες. Την γηγενή - προγονική αλλά και τα Σουηδικά.

Αν κατάλαβα καλά αυτό έγινε με αφορμή το ότι το 5% του πληθυσμού είναι σουηδικής καταγωγής και ο εναγκαλισμός με την εξ  ευωνύμων χώρα θεωρήθηκε προτιμότερος από εκείνον με την εκ δεξιών επικυρίαρχο τους για χρόνια Ρώσικη αρκούδα. 

Bar Andorra

Τα μπαρ που γυρίστηκαν οι ταινίες του Kaurismaki μπορεί να μην τα εντόπισα (αν και σε πολλά σημεία αναφωνησα το «Εδώ πρέπει να είναι»), ήπιαμε όμως τις μπύρες μας στην Ανδόρρα,

το ένα από τα τρία συστεγαζόμενα μπαρ των αγαπημένων σκηνοθετών: των αδελφών Aki και Mika Kaurismaki.

φωτ. Νεκ ///  Ακι (?) στο μπαρ του

Τράβηξα κι αυτή τη φωτιγραφία που είναι μια από τις καλύτερες που έβγαλα σε όλη το ταξίδι (παραδόξως η μηχανή με πούλησε στην ποιότητα των φωτο-στόχων μου).

Διασχίζουμε την πόλη, είναι απόγευμα Σαββάτου και ο κόσμος στους δρόμους, που είναι λίγο περισσότερος σήμερα, σπάει την φωτογραφημένη ερημιά των προηγούμενων ημερών. 

Λίγο η κίνηση του σώματος, λίγο τα ισοθερμικά εσώρουχα (δανεικά όπως και το μπουφάν) κάτω από όλα όσα φοράμε κάνουν το κρύο υποφερτό.

η Ρώσικη εκκλησία

ο καθεδρικός του Αγ. Νικολάου στο κέντρο της πόλης

Οι Φινλανδοί έχουν μια εξοικείωση με το γυμνό σώμα. Δεν το ντρέπονται να το αντικρύσουν και δεν ντρέπονται να το εκθέσουν.

Μεσημέρι: γυμνοί Φινλανδοί με τις μπύρες ανά χείρας στο κρύο

Οι σάουνες και οι δημόσιες εσωτερικές θερμαινόμενες πισίνες τους είναι γεμάτες. Χωριστά οι γυναίκες από τους άντρες, σε διαφορετικές ημέρες αν ο χώρος είναι ενιαίος, χαλαρώνουν κατά το δοκούν με μηδαμινό κόστος. Και στο ενδιάμεσο των λουτρών τους τυλίγουν μια πετσέτα στη μέση τους και βγαίνουν στο απόλυτο ψύχος να πιουν (άλλη) μια μπύρα απ’ αυτές που κουβαλούν στα σακίδιά τους.

Οι μπύρες – όπως και κάθε τι αλκοολούχο – στη χώρα είναι πανάκριβες και πωλούνται σε μια προσπάθεια αναχαίτισης του τοπικού αλκοολισμού μέχρι τις 6 το απόγευμα.

την ίδια στιγμή λίγο παρακάτω: hockey επί πάγου

Εισβάλλω ανέμελος στη σάουνα για δεύτερη φορά στη ζωή μου, υπερβολικά περιχαρής για τη νέα εμπειρία παρότι δεν είναι η πρώτη φορά (οι μνήμες τριακονταετίας εξασθενημένες όσο πρέπει δε με βοηθούν να θυμηθώ την παρθενική μου είσοδο).
Το θερμό κύμα υγρού αέρα που με περικυκλώνει ακαριαία, μου τσουρουφλίζει κάθε τετραγωνικό εκατοστό γυμνού δέρματος – όλου δηλαδή -, μου πυρώνει τους βολβούς των ματιών, μου εισχωρεί και μου κατακαίει ακουστικούς πόρους και πνευμόνια πριν καλά-καλά στρώσω το μικρό κομμάτι υφάσματος marimmeko στα τσουρουφλιστά ξύλα για να κάτσω. Το πρώτο δίλεπτο - ο απαραίτητος χρόνος κατευνασμού του αρχικού πανικού - στο ημίφως του κολασμένου θαλάμου είναι το πιο βασανιστικό και το τέλος του με βρίσκει ήδη πλημμυρισμένο στον ιδρώτα μου. 

φωτ. Νεκ

Η απόλυτη ηρεμία στα πρόσωπα των έτερων συνατμιζόμενων λειτουργεί ενθαρρυντικά και τελικά μένω ακίνητος και το μυαλό μου αδειάζει προσπαθώντας να εξακριβώσω αν απολαμβάνω την δοκιμασία, αν υποφέρω ή αν απλά το απολαμβάνω που υποφέρω. Η θερμοκρασία μου δε, αγγίζει το όριο αυτανάφλεξης.

Απόγευμα: γυμνοί Φινλανδοί με τις μπύρες ανά χείρας στο κρύο

Παρότι δεν έχουμε μπύρες μαζί μας, στα διαλείμματα τυλίγουμε μια πετσέτα στη μέση μας και βγαίνουμε όπως όλοι στους -2. Εγώ όχι για πολύ. Φοβούμενος την πνευμονία προτιμώ τον κλειστό χώρο με τους ντόπιους να μου πιάνουν κουβέντα. 

φωτ. Νεκ

– Ναι έχω έρθει κι εγώ στα ελληνικά νησιά.

Ψάχνουμε τα παζάρια της πόλης που έχω μελετήσει ήδη από την Αθήνα και προσημειώσει στο χάρτη. 

Η αλήθεια είναι πως το παζάρι του λιμανιού το είχα φανταστεί δεκαπλάσιο και μάλλον απογοητεύτηκα με το εύρος του. Το κρύο θερίζει στους -2 βαθμούς - δεν είναι καν η πιο κρύα ημέρα -, 3-4 πάγκοι μόνο που επιδεικνύουν είδη λαϊκής τέχνης στέκονται εκτεθειμένοι στον καιρό και κάποιοι λιγότεροι με εποχιακά τρόφιμα, σκεπασμένοι αυτοί με μουσαμάδες.

 - Χειμώνας γαρ, απαντά στην παρατήρησή μου ο πωλητής των χειροποίητων σκούφων από δέρμα προβάτου σε άπταιστα ελληνικά.

Κι έπειτα ευτυχής που του έτυχε να μιλήσει τη μητρική του γλώσσα μας ενημερώνει για τα 40 χρόνια ξενιτιάς, το κρύο που έχει φάει όλον αυτόν τον καιρό που στέκεται στο λιμάνι, το φορολογικό σύστημα της χώρας και πως στο όνειρό του  βρέθηκε στην Αμφίπολη, στις ανασκαφές, με τις ασημένιες περικεφαλαίες να ξεθάβονται από το κτήμα του που είναι εκεί, παραδίπλα.

Το δεύτερο παζάρι, σε αντίθεση με το πρώτο, είναι τελείως κλειστό λόγω χειμώνα.

εκχιονιστήρας παπουτσιών μπροστά από είσοδο

Στο ταχυδρομείο της πόλης αφού αγοράσω τη σειρά γραμματοσήμων του Tom of Finland (και το σβήσω από το thing to do in Finland list). 

Ο Tom of Finland κατά κόσμον Touko Laaksonen υπήρξε διάσημος προβοκάτορας εικονογράφος ομοερωτικών soft πορνογραφημάτων ήδη από τις δεκαετίες του '50 και του '60, πέρασε στο ευρύ κοινό στα seventies και πλέον το έργο του, αναγνωρισμένο ως πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, ανατυπώνεται και πωλείται υπερ-επιτυχως σε καθημερινά είδη. 

Πέρα από μικρά ψιλοπράγματα και μερικούς δίσκους (για τους οποίους τα έχουμε ήδη πει)

φωτ. Νεκ

για λοιπές αγορές ούτε συζήτηση, Όλα τα είδη πανάκριβα τουλάχιστον για τα δικά μας βαλάντια. 

Φινλανδός καταναλωτής

Παρόλα αυτά στα κάμποσα μαγαζιά και τύπου mall υπερκαταστήματα τα οποία "επισκεφτήκαμε" αναπληρώναμε μέρος της χαμένης μας θερμοκρασίας κάνοντας ταυτόχρονα χρήση  των WC τους στα οποία δεν ίσχυε η προβλεπόμενη κοστολόγηση του 1 ευρώ ανά κατούρημα. 

φωτ. Νεκ

Κυριακή στις λίμνες το τοπίο γίνεται όλο και πιο ασυνήθιστο για τα μάτια μου. Επίσης στην τυχαία στάση που κατεβήκαμε το κρύο λίγο χειρότερο κι εγώ φασκιωμένος τις πέτρινες σκέψεις μου και τον βαρύ ρουχισμό μου νιώθω σα κινούμενη σαρκοφάγος που προχωρά με μικρά βήματα μην κατρακυλήσει. Ο φόβος του να φανώ γελοίος με κάνει κι αφήνω κατά μέρος την ιδέα να βγάλω τη γλώσσα μου και να την ακουμπήσω στο μεταλλικό κάγκελο για να δω αν θα κολλήσει.

Προσπερνάμε το σπίτι πάνω από τις όχθες της λίμνης με τα εβραϊκά κηροπήγια στα παράθυρα και κατηφορίζουμε στη λίμνη καταφέρνοντας να μη γλιστρήσουμε στα παγωμένα της νερά.

Ώσπου μια Φινλανδή μεσήλικη γυναίκα ξεπροβάλλει από το σπίτι της όχθης και πρέπει να μας βρίζει στην ακαταλαβίστικη γλώσσα της.

 - Είσαστε εντός ξένης περιουσίας μας απειλούν τα φοβισμένα μάτια της.

Στο λεωφορείο που θα μας οδηγήσει στο EMMA το κοντινότερο στο Ελσίνκι και εν λειτουργία Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (το αντίστοιχο της πρωτεύουσας ανακαινίζεται αυτόν τον καιρό) ο οδηγός ακούει Queen.

Στο μουσείο μας τράβηξε η έκθεση με τα παραισθητικά έργα του Ούγγρου Victor Vasarely.

Ψοφόκρυου συνέχεια. Στις παρυφές της πόλης, λίγο μετά τη συνοικία με τις μεγαλοπρεπείς πρεσβείες οι παραελσίνκιες νησίδες, γεφυρωμένες μμεταξύ τους μία προς μία είναι τόπος (ακόμα μεγαλύτερης) ηρεμίας.

Η επιφάνεια της θάλασσας σε πολλά σημεία έχει παγώσει και οι παγωμένες ριπές υγρού ανέμου τρυπώνουν μέσα από κάθε ρούχο που φοράς. Όμορφος περίπατος συμφωνούμε μέσα από δόντια που τρίζουν.

- Γειά σας

Συνειδητοποιώντας πως δε θα τη βγάλουμε καθαρή, αποχαιρετάμε τον αμθρωπόμορφο φάρο και φτάνουμε έπειτα από κάμποσο ποδαρόδρομο στο μουσείο της πόλης. Τα εκθέματα αφορούν στην καθημερινότητα των Φινλανδών κατά τις περασμένες δεκαετίες.

φωτ. Νεκ

Τα πλεκτά μαγιώ είναι εντυπωσιακά αλλά αχρείαστα στην θερμαινόμενη πισίνα της πόλης.

φωτ. Νεκ

Μ' αυτά και μ' αυτά οι μέρες στο Ελσίνκι πέρασαν γρήγορα, δεν ήταν δα και πάρα πολλές. Έπειτα από τρία/τέσσερα χρόνια εντός συνόρων κι εκεί που ήμουν συνηθισμένος σε ένα ταξίδι τη χρονιά, 6 ημέρες στη Φινλανδία ήταν αν μη τι άλλο αναζωογονητικότατες. Χρειάστηκε βέβαια και η ευγενική χορηγία της διαμονής του καλού φίλου Σ. (Ευχαριστούμε Σ!)

#

Με τη μουσική των Leningrad Cowboys να τελειώνει στα ηχεία μου και μιας κι εγω ποτέ δεν ήμουν καλός στους επιλόγους κλείνω αυτή την τεράστια ταξιδιωτική ανάρτηση με το δίωρο αφιέρωμα στην Φινλανδική μουσική σκηνή όπως την κατάλαβα εγώ και την παρουσίασα την προηγούμενη Παρασκευή στην εκπομπή:

141st lemon's indieground radio show by Lemonostiftis on Mixcloud

υγ. Ευχαριστώ και όσους έφτασαν την ανάγνωσή τους μέχρις εδώ. Ελπίζω να μην βαρεθήκατε!